شناخت معماری مساجد ایرانی ، معماری ایرانی و اسلامی بخش اول

ساخت مسجد های اسلامی با سبک معماری خراسانی

مسجدها در اوایل  سده دوم هجری و بیشتر در خراسان با پیل پاها و دیوارهای ضخیم و دهانه های کم پهنای سرپوشیده ساخته می شود . و بعد از اوایل سده سوم هجری و با گسترش شهرها و روستاها مسجدهای با شکوه ودر ابعاد بزرگ  بیشتر شهرها بنا گردید است  در نظر داشته باشید که گنبدخانه و ایوان که با دگرگونی و کست افزود آتشکده ها و مهرابه ها پدید آمده بود، همچنان در طراحی ها در نظر گرفته میشد . گنبدخانه ها نیز همچون کوشکی تک و آزاد برای مسجد ساخته می شدند .

درایران پس از تغییرسلسله ساسانیان بود که ساخت مساجد شروع شد . در قرن های اولیه حکومت اسلامی در ایران، مساجد به شیوهای بسیار ساده و برگرفته  از معماری  با سبک معماری در سلسه ساسانی بنا شد. بسیاری از نشانه های معماری گواه این فرضیه است که خراسان زادگاه معماری ایرانی اسلامی در ایران می باشد . درمعماری خراسانی و ساخت مسجد ها با این سبک خراسانی ،  مساجد با سبک اولیه و تقلید ازمساجد  با معماری اولیه با معماری  شبستانی یا چهل ستونی بنا شده است . این سبک از معماری حضور ستون های متعدد که دورتا دور حیاط مرکزی قرار می گیرند و سبشتان ها را ساخته است .

 قوس ها در سبک معماری خراسانی :

قوس های که در سبک خراسانی به صورت بیضی یا تخم مرغی در معماری مساجد در آن استفاده شده است از مواردی است که می توان به آن اشاره کرد . مساجد که در قرن ۴ هجری ساخته شد است نفوذ معماری کهن با سبک  اشکانی و ساسانی در کار ساختمان به چشم می خورد  از آن به بعد ایوان و گنبد ساخته شده در مساجد از دوره اشکانی آغاز شده و در دوران ساسانی رایج شد واز اجزای مهم در معماری مسجد ها به شمار می آید  .بعد ها  از آن  ستون های شبستان ها هم حذف شدند و به شکل ایوان و گنبد ها در آمدند .

 به مرور زمان مساجد شبستانی به ایوانی ها تبدیل شدند و بعدها  در اواخر قرن پنجم هم  اوایل قرن ششم در دوران سلجوقی مساجد چهار ایوانیبه وجود آمد . این سبک از مساجد عبارتند از یک حیاط مرکزی با شبستان هایی گرد ، در میان هر شبستان در چهار طرف مسجد چهار ایوان وجود دارد و در پشت ایوان جنوبی پوششی گنبدی شکل دیده می شود  از آنجا که در ایران پیش از ورود اسلام هم دین  یکتا پرستی وجود داشته است ، عبادت گاه های این فضا هم مساجد تیدیل شدند.

 معماری مسجد یزد :

مسجد یزد از جمله مسجد هایی است که بر روی آتشکده یزد بنا شده است و یا می توان به مسجد جامع بروجردهم اشاره کرد که محل ساخت آن با آتشکده نیمه ویران این شهر در یک منطقه می باشد و این امر هم نشان دهنده تغییراتی است که با حضور اسلام در معماری ایرانی اسلامی تاثیرات مهم  گذاشته است .

در بسیاری از مساجد هم بهه دلیل اینکه افرادی که تازه مسلمان شده بودند به سمت قبله نماز می خواندند ، ابتدا یک درگاه از چهار درگاه چهارطاقی را که به طرف قبله بود، می ساختند و می پوشاندند وبعد ها  سایر طاق ها را می ساختند و راه ورودی به  از قسمت شمالی بنا نهاده می شد لازم ذکر است که نیاز جایگاه مناسب برای کفش ها برای افراد نیاز به فضایی سرپوشیده را الزامی کرد به همین دلیل درضلع شماالی فضایی سر بسته برای کفش ها ساخته شد ، به این دلیل طرح های اولیه به شکل  فضا های چهار طاقی در کنار ایوان ها  بود